Melchizedek

Traktat Melchizedek, odnaleziony w dziewiątym kodeksie biblioteki z Nag Hammadi, należy do najbardziej enigmatycznych i kontrowersyjnych tekstów gnostyckich. Choć zachował się jedynie fragmentarycznie, jego treść rzuca niezwykłe światło na postać Melchizedeka – tajemniczego kapłana Boga Najwyższego, wspomnianego w Księdze Rodzaju (14:18–20), Psalmie 110 i Liście do Hebrajczyków. W tradycji gnostyckiej postać ta zyskuje nowe, znacznie głębsze znaczenie — stając się objawicielem, soteriologicznym bytem i jednym z duchowych eonów, wcielających boskie Słowo.

Traktat przedstawia Melchizedeka nie tylko jako kapłana, lecz także jako proroka, nauczyciela i wybawcę. Jego funkcja wykracza poza ramy judaizmu czy protochrześcijaństwa — staje się on figurą kosmiczną, łącznikiem między boskim światem eonów a upadłą materią. Tekst ukazuje duchową walkę pomiędzy światłością a ciemnością oraz zapowiada objawienie prawdy, które może przynieść ostateczne zbawienie.

Niezwykłość tego traktatu polega również na jego wysokiej chrystologii: autor przedstawia Jezusa i Melchizedeka jako duchowo tożsamych, co zbliża tekst do doktryn modalistycznych lub adopcjonistycznych, a w kontekście gnostyckim – do koncepcji boskiej syzygii lub wieloetapowego objawienia boskości. Uderzająca jest także obecność mistycznego języka modlitw, hymnów i gnostycznych doksologii, co świadczy o liturgicznym lub wtajemniczeniowym charakterze tego pisma.

Warto podkreślić, że tekst Melchizedek zachował się w stanie niekompletnym — dolna część kart została uszkodzona, co powoduje luki w narracji. Mimo to pozostaje on nieocenionym źródłem wiedzy na temat alternatywnych nurtów wczesnego chrześcijaństwa i gnozy, w których postać Melchizedeka odgrywała rolę kluczową – jako ucieleśnienie boskiego Logosu, pośrednika zbawienia i symbol wiecznego kapłaństwa.

Informacja o tłumaczeniu

Tłumaczenie traktatu Melchizedek (Nag Hammadi Codex IX,1) zostało opracowane na podstawie koptyjskiego tekstu źródłowego, którego oryginał znajduje się w zbiorze znanym jako Biblioteka z Nag Hammadi. Teksty te zostały spisane w IV wieku n.e., zakopane w egipskiej pustyni i odnalezione w 1945 roku. Obecnie należą one do domeny publicznej.

Niniejsze tłumaczenie zostało przygotowane przez portal Gnostyk.pl na podstawie wersji angielskiej autorstwa Samuela Zinnera, zredagowanej przez Marka M. Mattisona, które również zostały udostępnione w domenie publicznej przez projekt Other Gospels. Tłumaczenie polskie może być dowolnie kopiowane, modyfikowane i rozpowszechniane, zarówno do celów prywatnych, edukacyjnych, jak i komercyjnych — bez konieczności uzyskiwania zgody.

Symbole użyte w tekście:

• [ ] – luka w tekście (tzw. „lacuna”)
• ( ) – wstawki redakcyjne dla ułatwienia zrozumienia tekstu
• < > – poprawki redakcyjne błędów kopisty
• [1] – numer strony w koptyjskim kodeksie 

🌟Melchizedek

[1] Melchizedek

Wcielenie Jezusa Chrystusa, Syna Bożego

Jezus Chrystus, Syn [Boży…] z […], z eonów — tak aby mógł [przejść przez] wszystkie eony i [wejrzeć] w każdy z eonów, w naturę każdego eonu, rozpoznając, [jakiego rodzaju] jest, i aby mógł przyoblec się w synostwo i dobroć jak w szatę. O bracie, […], ich koniec […].

Jego życie, śmierć i zmartwychwstanie

I on [objawi im] prawdę […], przypowieści […].
[2] [… najpierw] w przypowieściach [i zagadkach…].

[…gdy on] to ogłosi, Śmierć będzie strapiona i rozgniewana — nie tylko ona, lecz także jej [towarzysze], archonci, którzy rządzą światem, oraz Zwierzchności i Moce, boginie i bogowie, z [arch]aniołami, nawet […], każdy […], władca tego świata […] względem niego i względem […], i […], oni […], ukryte [tajemnice…].

[3] […zgorszenie] z […], Całości. Oni będą [… z powodu] tego, podczas gdy [sprawiedliwi będą się] śpieszyć, by go pochować. [Nazwą] go „Złym” i „[nieczystym] gwałcicielem Prawa”, lecz on [powstanie z] martwych [trzeciego] dnia […].
[4] […] i […] im […], świętym uczniom.

Objawienie Zbawiciela

I Zbawiciel [ujawni] im [słowo], które udziela życia [Całości]. A ci w [niebie], na ziemi i pod ziemią wypowiedzieli słowo […].
[5] […które] spełni się w jego imię. <Co więcej>, będą mówić o nim:

„Nie urodził się” — chociaż faktycznie się urodził;
„nie je” — chociaż faktycznie je;
„nie pije” — chociaż faktycznie pije;
„jest nieobrzezany” — chociaż faktycznie był obrzezany;
„nie ma prawdziwego ciała” — chociaż przyszedł w ciele;
„nie cierpiał śmierci” — <choć> naprawdę cierpiał;
„nie zmartwychwstał” — <choć> naprawdę powstał z martwych.

Wszystkie [plemiona jednak], i wszystkie [narody] wypowiedzą [prawdę], ci, którzy otrzymują pełną nadzieję oraz [dary] życia od [ciebie], o święty arcykapłanie [Melchize]deku.

Gamaliel przyzywa boskie istoty przez Jezusa Chrystusa

Ja [jestem Gamal]iel. Przyszedłem, by [uratować] zgromadzenie [dzieci] Seta, ponieważ są ich liczby więcej niż [tysiące] tysięcy i dziesiątki tysięcy dziesiątek tysięcy [eonów, na wieki wieków. Amen].

O naturo [wszystkich eonów, A]BA[BA AI]AIAI ABABA,
O [Samo-Wzbudzony] Boże […],
O działanie [wszystkich natur, Matko] eonów — [B]arb[elo],
O pierworodna z [eonów],
[6] Aithops Doxomedon Dom[edon],
O Władco żyć — Jezusie Chrystusie,
O przewodnicy, światła, moce — Harmozelu, Oroiaelu, Daw[eithe], Elel[eth],
i ty, promienisty, nieśmiertelny eonie — Pigeradamasie,
i ty, dobry Boże sprawiedliwych światów — Mirocheirothetou,
przyzywam was wszystkich przez Jezusa Chrystusa, Syna Bożego.

To jego głoszę, ponieważ [ten], który istnieje w prawdzie [pośród tych, którzy naprawdę] istnieją, [odwiedził go…].

Arcykapłan, ofiary i chrzest

[…tych, którzy] nie istnieją — Abel Bar[uch, abyś] mógł [jako dar otrzymać] zrozumienie [prawdy], (to jest) że on pochodzi [z] narodu arcykapłana, który jest [ponad] tysiącami [tysięcy] i [dziesiątkami tysięcy] dziesiątek tysięcy eonów. Wrogie [duchy] są [nieświadome] jego istnienia, jak również swego własnego (nadchodzącego) zniszczenia. Ale to nie wszystko: przyszedłem, by [ujawnić] wam prawdę […], pośród [braci]. On uczynił się częścią [żywej] ofiary razem z waszym potomstwem. [Złożył ofiarę za] Całość, [ponieważ bydło] nie jest tym, co [będziecie składać] za grzechy
[7] niewierności, [i za] to, co jest nieświadome, i (za) wszystkie grzeszne [czyny], które [popełniają], ponieważ te nie [docierają] do [Ojca Całości… wiara…].

[…świat…] świat […], aby być [ochrzczonym… w] wodach […], ponieważ
[8] wody z góry […]. […] kto będzie ochrzczony […], jednakże [ochrzci się] w wodach [z dołu…], podczas gdy on przychodzi, aby […], potężny [… chrzest], tak jak oni […], na […], przez […], z […]. Módlcie się za [potomstwo]
[9] archontów oraz [wszystkich] aniołów, także za [nasienie, które] wyemanowało [od Ojca] Całości […]. […] całe nasienie z […].

Prawdziwy Adam i Ewa

Tam z [nasienia] zostali zrodzeni [bogowie, aniołowie], ludzie [i demony]. Każda [natura], ci w [niebiosach], ci na ziemi i [ci] pod [ziemią…] natura kobiety […] pośród mieszkających w […], była spętana przez [liczne …].

[To jednak] nie jest [ani] prawdziwy Adam,
[10] ani prawdziwa Ewa,
[ponieważ kiedy spożyli] z drzewa [poznania],
podeptali [cherubinów] i serafinów [niosących płonący miecz].

Władca świata i [jego archonci wyruszyli, aby spotkać się z oblubienicą] Adama [która przebywała z nim], i zostali [zbrukani przez nią]. Kiedy jednak zrodzili potomstwo z archontami i ich [światowymi bytami], ci, którzy należą do […],

[…światłość…] i kobiety z [mężczyznami, którzy] mieszkają z [nim…], ukryci [przed wszystkimi naturami]. [Nawet ci], którzy od niego otrzymają [… odrzucą] archontów,
[11] ponieważ [oni] stali się godni [… nieśmiertelni] i [potężni…] i [potężni… i] potężni [… ludzkie] potomstwo [… uczniowie… podobieństwo]. I [… z] [światła…] święci […], ponieważ [od początku…] nasienie […].

[12] […] Ja jednak zamilknę […], ponieważ jesteśmy [braćmi, którzy zstąpili] z żyjących [pokoleń. Objawienia] zostaną [ujawnione] wam przez [wybrane potomstwo] Adama — [to znaczy Ab]la, Henocha, N[oe …], […chi…] tobie, Melchize[deku, kapłanie] Boga [Najwyższego…] tym, którzy [stali się godni…] kobiet […].

Ostateczna bitwa i zniszczenie Śmierci

[13] Ci dwaj wybrani nie będą zrodzeni, nie [w] żadnym czasie ani [w] żadnym miejscu. Kiedykolwiek zostaną zrodzeni — przez wrogów, przez przyjaciół, przez obcych, przez własnych krewnych, przez [niegodziwych] i sprawiedliwych — [każda] wroga natura, niezależnie czy widzialna, czy niewidzialna, [powstanie] wraz z tymi, którzy mieszkają w niebiosach, tymi [na] ziemi i tymi pod ziemią.

Stoczą [wojnę…] wszyscy, ponieważ [istnieją], niezależnie od tego, czy w [… świętości], nawet […] są mnóstwem […] z […], oni […]. Ci jednak, z […], każdy [z nich] […], ci zostaną […], przez każde uderzenie, [nawet przez]
[14] choroby. Ci będą ukarani przez uwięzienie w innych formach.

Zbawiciel zaś usunie pozostałych i wszystko pokonają, [nie] przez usta i mowę, lecz przez działania, które wykonają. [On] zniszczy Śmierć.

Posłanie Melchizedeka

[Jak uczyniłem], objaw także innym [te rzeczy], które polecono mi ci objawić, ale [te, które są] sekretem — nie ujawniaj nikomu, chyba że [zostanie ci to objawione], byś tak uczynił.

I [ja], Mel[chize]dek, natychmiast się podniosłem i zacząłem [wielbić] Boga [Najwyższego…], abym mógł się radować […] podczas gdy on [porusza się…] żyjący [… powiedziałem], ja […], i ja [… jako ofiarę. I] nigdy nie przestanę,
ani [teraz, ani nigdy], o Ojcze [Całości], ponieważ okazałeś mi miłosierdzie i
[15] [zesłałeś] anioła światłości — [Gamali]ela — ze swoich [eonów], aby mi objawił […].

Kiedy przybył, [sprawił], że zostałem [wywyższony] z niewiedzy i z procesu zapładniania przez śmierć do życia, ponieważ noszę imię — ja będąc [Melch]izedekiem, kapłanem [Boga] Najwyższego. [Wiem], że jestem [obrazem] autentycznego arcykapłana Boga Najwyższego, nawet […], świata, ponieważ to [nie] jest mała [rzecz, że] Bóg […], tak jak on […], i [… aniołowie], którzy [przebywają na] ziemi […], to ofiara […], ten, którego Śmierć oszukała. Kiedy [umarł], spętał ich [przez] natury, które ich zwodzą. A jednak przyniósł
[16] ofiary [… ze zwierząt…].

Przekazałem ich Śmierci […], oraz aniołom i [… demonom…] żywe ofiary […]. Ofiarowałem samego siebie jako ofiarę dla Ciebie, razem z tymi, którzy należą do mnie (i) także do Ciebie, o Boże, Ojcze Całości, razem z tymi, których kochasz, którzy pochodzą od Ciebie, którzy są święci i [żyjący]. I <zgodnie> z [doskonałym] prawem wypowiem swoje imię, [teraz] i na zawsze, kiedy otrzymam chrzest pośród żyjących i świętych [imion], nawet w [wodach]. Amen.

Melchizedek wychwala boskie istoty

[Święty], święty, święty jesteś, o [Ojcze] prawdziwie istniejących, [wraz z tymi, którzy] [nie] istnieją, Ab[elu Bar]u[chu], na [wieki] wieków. Amen.
Święty, święty, święty [jesteś, który istniejesz przed Zararz]azem, na [wieki] wieków. Amen.
Święta, święta, [święta jesteś, Matko] eonów — Ba[r]belo, na wieki wieków. Amen.
[Święty], święty, święty jesteś, [pierwo]rodny eonów — [Doxo]medon…
[17] […na wieki] wieków. Amen.
[Święty, święty], święty jesteś, [Akra]manie, na [wieki wieków]. Amen.
[Święty, święty], święty jesteś, [wodzu, światłości w pierwszym] eonie — Harmozelu, na [wieki] wieków. Amen.
[Święty], święty, [święty jesteś], wodzu, światłości [eonów] — Oriaelu, na [wieki wieków]. Amen.
Święty, [święty, święty jesteś], wodzu [eonów, człowieku światła — Daveithe], na wieki [wieków]. Amen.
Święty, [święty, święty jesteś], wodzu [Eleleth…] eonów [… wodzu — Pigerada]masie, na wieki wieków. Amen.
[Święty], święty, [święty] jesteś, dobry [Boże]
[18] [światów] sprawiedliwych, wielki Meirochei[rothetou], na wieki wieków. Amen.
[Święty], święty, święty jesteś, wodzu [Całości], Jezusie Chrystusie, na wieki wieków. Amen.

Wyznaj Go

[… proroctwo] i […]. Błogosławiony [kto wyznaje, lecz kto nie wyzna] go […], teraz […], [spełni się] dla [niego…] lęk i […], trwoga i […], udręka […], ogarniająca [go…] w miejscu, gdzie [panuje] wielka ciemność […], i pojawi się wiele […], tam [… ukażą się…].

Boscy Posłańcy

[19] […] i […], byli przyodziani w […], każdy […], tam […], i […] jak […], ci […] biada. Oni [pozwolili mi usłyszeć] swoje słowa […], i powiedzieli do mnie: „[Pozdrowienie, Mel]chize[d]eku, [Kapłanie] Boga Najwyższego.” Mówili tak, jakby [… ich] usta […], w Całości […], i […].

[…] zwiódł […], on […],
[20] nawet swoje [ofiary i] ceremonie kultowe, [i swoje …] modlitwy i wierność. Oni [składali ofiary ze zwierząt], oni […], ci, którzy należą do [niego…] od początku […].

[Co do mnie], jednak [mówili do mnie: „Nie] trwóż się, ponieważ [to kapłaństwo], które pełnisz, [pochodzi] z [… poprzez podstępne] plany [Szatana…] oni […], jego nauki […], ponieważ twoje [myśli…] tego wieku […].”

[…] istnieją [w…], [błądzą…].
[21] […] i niektórzy […], i […], on ich wydał […], i […], a ty […].
[22] […] strąć [go…], abyś ty […], teraz […], przez niego […], pod […].

(Strona 23 jest pusta)

[24] […] ponieważ [to, co] jest ponad […].

Śmierć i Zmartwychwstanie Chrystusa

[25] […] mnie. I […], uderzyliście mnie [trzciną]. Strąciliście mnie […], bym upadł. I [ukrzyżowaliście mnie], począwszy od trzeciej godziny [wieczoru szabatu] aż do [dziewiątej godziny].

A po [tych wydarzeniach, powstałem] z martwych […], wyłoniłem się z […], do mnie […], moje oczy [ujrzały…], nie znaleźli [nikogo…], mnie […].

Zakończenie

[26] […] przywitali [mnie…]. Powiedzieli do mnie: „Bądź [mocny, Melchiz]edeku, wielki [arcykapłanie] Boga Najwyższego, ponieważ twoi wrogowie —
archonci — [wzniecili] przeciwko tobie wojnę. Ty [odniosłeś zwycięstwo nad nimi i] nie zdołali cię [pokonać. Tyś] wytrwał i [zniszczyłeś] swoich wrogów […].
[Ty] znajdziesz odpocznienie nie w [żadnym miejscu, prócz tego, które jest] żyjące i święte […], podnieś się […], ciało […].”

[27] […] z ofiarami, czyniąc dobro, poszcząc postami.

Nie ujawniaj tych objawień nikomu, kto mieszka w ciele — gdyż <jest to> rzeczywistość niecielesna — chyba że zostanie ci objawione, abyś tak uczynił.

Kiedy bracia pokoleń życia wypowiedzieli te rzeczy, zostali uniesieni do krain poza każdym niebem. Amen.

Informacja o źródłach:

Źródło angielskie: Samuel Zinner (tłum.), Mark M. Mattison (red.), Other Gospels (public domain)
Źródło koptyjskie: Nag Hammadi Codex IX,1 – Melchizedek

Jeśli uważasz ten artykuł za wartościowy to polub go na Facebooku, Tweetuj lub udostępnij na innych stronach.